Definicja GRUPA LITERACKA

Co znaczy GRUPA LITERACKA: Pierwotnie - opisane poprzez S. Kawyna - definicja obejmowało wszystkie dobrowolne, instytucjonalne, półoficjalne i nieformalne związki, stowarzyszenia, organizacje o charakterze zawodowym, programowym, związkowym, finansowym, które skupiały przedstawicieli środowisk pisarskich. Późniejsze rozróżnienia znacząco zawęziły zakres definicje i dziś - za M. Głowińskim - uważamy, Iż ekipa literacka to zespół przeważnie młodych pisarzy o wspólnych celach literackich, które zamierza zrealizować i "pragnie przedstawić się publiczności jako ugrupowanie zajmujące na rynku literackim wspólną i stosunkowo jednolitą pozycję". Głowiński, opisując schemat ekipy literackiej, wyróżnił pierwotnie dwa rodzaje ekipy: grupę sytuacyjną (poeci łączą się, aby razem przełamać opór starszych generacji, zdobyć i utrzymać wyraźną pozycję na rynku albo choćby tylko poinformować czytającą publiczność o pojawieniu się nowego pokolenia literackiego, estetyczne oblicze utworów członków ekipy może być różne. Klasycznym odpowiednikiem jest ekipa Skamandra, zaś z dzisiejszych ekipa poetycka "Na dziko") i grupę programową (elementem spajającym jest sformułowany program literacki - manifest o charakterze artystycznym, regularnie jednak z odwołaniami do sytuacji socjalnej albo politycznej. Sytuacyjność ma znacząco wtórne i istotna jest tylko o tyle, o ile służy realizacji tez programowych. Szkolnym odpowiednikiem ekipy programowej jest Awangarda krakowska). Potem wprowadzono (J. Kornhauser, A.K. Waśkiewicz) definicja ekipy interwencyjnej (demaskacja fałszywego modelu sytuacji literackiej, dążenie do zmiany zastanej sytuacji. Odpowiednikiem grup interwencyjnych będą poznańskie Próby - S. Barańczak, R. Krynicki i krakowska ekipa Wprost - między innymi J. Kornhauser, A. Zagajewski, J. Kronhold, tworzące zrąb Nowej Fali). Każdy typ ekipy chce aktywnie kreować zastaną estetykę i życie socjalne i/albo polityczne. Ekipa literacka ma - opisane poprzez J. Stradeckiego - trzy etapy rozwojowe: formowanie, właściwa działalność ekipy, związana z akcjami zespołowymi i publicznie podkreślaną wspólnotą celów, towarzyski rozpad ekipy, nie zawsze związany jednak z zanikiem wspólnoty myślenia o celach i kształcie literatury. W etapie pierwszym i drugim wielką rolę odgrywa dostęp do prasy literackiej, bo umożliwia on prezentację ekipy i programu, jeżeli został ujęty w formie manifestu. Istotnym elementem działalności grupowej jest tak zwany krytyka towarzysząca, uprawiana poprzez członków ekipy albo poprzez krytyków literackich związanych z ekipą na stałe. MP BIBLIOGRAFIA: S. Kawyn: Zagadnienie ekipy literackiej. Lublin 1946; M. Głowiński: Ekipa literacka a schemat literaturze. Przykład Skamandra. [w:] Style odbioru. Kraków 1977; J. Stradecki: W kręgu Skamandra. Warszawa 1977; A.K. Waskiewicz: Formy obecności "nieobecnego pokolenia". Łódź 1978; E. Głębicka: Ekipy literackie w Polsce 1945-1980. Słownik. Warszawa 1993