Definicja INTONACJA

Co znaczy INTONACJA: Zmiany wysokości tonu pozwalające wyodrębniać poszczególne przedmioty w obrębie strumienia mowy. Wyróżniamy intonację zdaniową i intonację wierszową. Intonacja zdaniowa bazuje na różnicowaniu wysokości tonu w obrębie zdania albo jego cząstek i pełni funkcję wyznaczników ekspresywnych i logicznych. W mowie zastępuje ona interpunkcję. Wyróżniamy zasadniczo dwa rodzaje intonacji: rosnącą, zwaną odmiennie antykadencją (podniesienie tonu), i opadającą, zwaną także kadencją (obniżenie tonu). Układ linii intonacyjnych w zależności od rodzaju zdania jest następujący: zdanie oznajmujące - intonacja rosnąco-opadająca; zdanie pytające - intonacja rosnąca; zdanie rozkazujące - intonacja opadająca. Intonacja wierszowa bazuje na zróżnicowaniu wysokości tonu w obrębie poszczególnych segmentów wiersza. Regularnie zdarza się, Iż jest ona różna od intonacji zdaniowej. Dla przykładu warto porównać przebieg linii intonacyjnych w wierszu J. Iwaszkiewicza Do siostry (z tomu Muzyka wieczorem): Widać tu wyraźnie, Iż między intonacją zdaniową a wierszową wytwarza się specyficzne napięcie. To jest szczególnie ważne we wszelkich typach współczesnego wiersza wolnego. Zmiany intonacyjne zaznaczają główne działy wersowe: średniówkę i klauzulę. Antykadencja zaznacza w wierszu średniówkę, a kadencja zaznacza strofy. Schematyczny rozkład linii intonacyjnych w wersie średniówkowym jest przeważnie następujący: przed średniówką - antykadencja, po średniówce - kadencja. Taki układ linii intonacyjnych może być w wierszu regułą (co ilustruje podany wyżej przykład). Intonacja jest jednym z głownych przedmiotów kształtujących rytm danego tekstu, a poprzez to wpływających także na jego znaczenie. AD BIBLIOGRAFIA: M. Dłuska: Prozodia j. polskiego. Warszawa 1976. L. Dukiewicz: Intonacja wypowiedzi polskich. Wrocław 1978