Definicja LITERATURA LUDOWA

Co znaczy LITERATURA LUDOWA: Definicja tj. powiązane z terminem kultura ludowa, poprzez który rozumieć należy: 1) tradycyjną kulturę chłopską 2) kulturę chłopów i robotników 3) kulturę powszechną stawianą w opozycji do kultury elitarnej. Pod definicją poezja ludowa rozumieć można adekwatnie: 1. zestaw tekstów powstałych poprzez nie wszystkie ekipy socjalne, przekazywanych z pokolenia na pokolenie; należą do tej ekipy: bajki, opowiadania, legendy, pieśni, podania, przysłowia, zaklęcia itp; tradycyjnie przypisana jest im spontaniczność, nieoficjalność, synkretyzm, rytualizacja, improwizacja, powtarzalność, wariantywność, anonimowość artysty; przedstawiony świat oparty jest na stereotypie, konwencji (por. konwencja literacka) i posiada charakter symboliczny (por. znak); teksty te dziś stanowią pole badawcze etnografii a w szczególności folklorystyki. 2. teksty pisane dla ludu poprzez przedstawicieli innych warstw socjalnych (J. Chodźko, I. Czartoryska, J. Chociszewski, pisarze pozytywistyczni) w celu dydaktycznym (por. dydaktyzm w poezji); fundamentalnymi ich cechami była prostota wywodu i jednostronne ujęcie problemu. Współcześnie termin ten obejmuje zespół tekstów poruszających problematykę związaną z wsią. Niekiedy utwory te są oparte na doświadczeniach biograficznych (tak zwany pisarze "nurtu wiejskiego"). Dla oświecenia teksty tworzone poprzez lud odznaczały się tylko odmiennym językiem. Zwrot ku ludowości, ku wartościom tkwiącym w kulturze ludowej nastąpił w dobie romantyzmu programowo zakładającego, Iż w ludzie tkwi energia (skarbnica prakultury) zdolna odrodzić całe społeczeństwo. Romantyzm wprowadził opozycję między poezją ludową, utożsamianą z narodową, a utworami stworzonymi w obrębie dworu - poezją uczoną. Hasła o potencji kultury ludowej powracają u schyłku XIX wieku na łamach "Głosu". Jednocześnie można obserwować na wsi nowe tendencje: postęp oświaty, przyrost świadomości narodowej, czasopiśmiennictwo ludowe, ruchy polityczne. Staje się to podbudową pod rozrost piśmiennictwa chłopskiego. Poezja ludowa obejmuje swym zainteresowaniem wszystkie typy literackie. Największą popularnością cieszą się gatunki publicystyczne, co powiązane jest z trudną sytuacją wsi polskiej (M. Szarek, S. Szczepanowski, J. Bojko, W. Witos). Równolegle silnie rozwija się pamiętnikarstwo i literatura (między innymi J. Kupiec, J. Marcinek, J. Rak). W poezji odnotować można przywoływanie kolorytu wiejskiego, posługiwanie się stylizacją na sztukę ludową (K. Przerwa-Tetmajer, L. Rydel, S. Wyspiański, S. Witkiewicz). Po 1918 roku ponownie następuje fascynacja wsią polską jako obszarem nieskażonych ideałów moralnych (S. Żeromski, W. Orkan). Poeci skupieni w ekipie Czartak łączyli przedmioty o charakterze uniwersalnym z realiami wsi, metodą i językiem charakterystycznym dla utworów ludowych. W poezji współczesnej mamy do czynienia z tak zwany nurtem chłopskim, który jest reprezentowany między innymi poprzez T. Nowaka, W. Myśliwskiego, M. Pilota, E. Brylla, E. Redlińskiego. Twórczość ta przywołuje zespół wartości ludowych, podkreślając ich odrębność, jednocześnie obejmując problematykę o charakterze uniwersalnym. W pierwszym dziesięcioleciu PRL-u poezja ludowa zdobyła w programowych wypowiedziach "Kuźnicy" i "Wsi" charakter ideologiczny. Ludowe znaczyło antyziemiańskie, było znakiem identyfikującym klasy chłopskiej. AA BIBLIOGRAFIA: M. Janion: Ludowość rozdwojona. "poezja" 1975, nr 2; M. Grad: Zagadnienie literatury ludowej. "Wieś" 1954, nr 7-8; S. Pigoń: Na drogach kultury ludowej. Warszawa 1974; R. Sulima: Folklor i poezja. Szkice o kulturze i poezji współczesnej. Warszawa 1976; R. Sulima: Poezja a dialog kultur. Warszawa 1982; Kultura, poezja, folklor. Red. M. Graszewski i J. Kolbuszewski. Warszawa 1988; A. Zawada: Gra w ludowe. Warszawa 1983; S. Żółkiewski: Cetno i licho. Szkice 1938-1980 (część p.t. Poszukiwanie polityki kulturalnej). Warszawa 1983