Definicja MORFOLOGIA BAJKI WŁODZIMIERZA PROPPA

Co znaczy MORFOLOGIA BAJKI WŁODZIMIERZA PROPPA: W. Propp wysunął tezę, że wszystkie bajki magiczne zbudowane są na bazie jednorodnego schematu. Na materiale 100 bajek o odmiennych fabułach, posługując się sposobem dedukcyjną, wyodrębnił przedmioty składowe (funkcje) bajki, a w dalszym ciągu wykazał ich relacja względem siebie i wobec całości. Stworzył klasyfikację bajek opartą na funkcji, poprzez którą rozumie działanie bohatera i jego znaczenie dla toku akcji. Te same funkcje w różnych bajkach mogą być przypisane różnym bohaterom i przedmiotom, stąd liczba funkcji jest ograniczona, zaś liczba postaci niezmiernie ogromna. Propp stwierdził, Iż funkcje układają się w ciągi, które wzajemnie nie wykluczają się. Bajką rządzą rygorystyczne reguły następstwa funkcji, nie mniej jednak nie we wszystkich bajkach występują wszystkie możliwe funkcje. Bajka przeważnie zaczyna się od zarysowania sytuacji wyjściowej, za nią kolejno po sobie następują funkcje bajki. Propp wyłonił 31 funkcji, które podzielił na: funkcje przygotowawcze - odejście (ktoś odchodzi z domu), zakaz i naruszenie zakazu (bohater otrzymuje zakaz i łamie go regularnie pod wpływem namowy ze strony swego antagonisty), wywiad przeciwnika na temat bohatera i uzyskanie informacji o bohaterze, podstęp (funkcji towarzyszy zmiana postaci antagonisty) i wspomaganie (bohater ulega namowom przeciwnika i pomaga mu), funkcje zawiązujące: szkodzenie (funkcja uruchamia akcję) albo brak kogoś albo czegoś, pośredniczenie (funkcja wprowadzająca bohatera), zainicjowanie przeciwdziałania (bohater decyduje się nieść pomoc), wyprawa (bohater opuszcza dom), pierwsza funkcja donatora (bohater zostaje poddany próbie) i reakcja bohatera (może mieć pozytywny albo niekorzystny charakter), przekazywanie środka magicznego (bohater otrzymuje środek magiczny), przemieszczanie przestrzenne (bohater wymienia miejsce pobytu), walka (bohater bezpośrednio ściera się z antagonistą), funkcje rozwiązujące: naznaczenie bohatera znamieniem, zwycięstwo (bohater jest zwycięzcą), likwidacja braku czegoś, powrót bohatera, pościg (antagonista podąża za bohaterem) i ocalenie, nie rozpoznane przybycie (bohater nie rozpoznany wraca do domu), roszczenie fałszywego bohatera, trudne zadanie (otrzymuje je bohater), wykonanie zadania, rozpoznanie bohatera, zdemaskowanie antagonisty, transfiguracja (bohater wymienia swą postać), ukaranie przeciwnika, wesele. Bajki zawierające jednorodne funkcje Propp reguluje jako bajki jednego typu. Regularnie funkcje tworzą pary binarne. Bohaterom, wokół których grupowane są kręgi tematyczne, przypisanych zostaje siedem ról: antagonista (ma wyrządzić szkodę bohaterowi) - szkodzenie, walka, prześladowanie; donator - przygotowanie do przekazania środka magicznego i przekazanie go; pomocnik - przenoszenie bohatera w przestrzeni, likwidacja nieszczęścia, ocalenie od pościgu, transfiguracja bohatera; królewna (poszukiwana postać) - trudne zadania, zdemaskowanie, rozpoznanie, ukaranie antagonisty, wesele; osoba wprowadzająca bohatera - wysłanie; bohater - wyruszenie na poszukiwanie, reakcja na żądanie donatora i wesele; uzurpator - roszczenia, wyprawa na poszukiwania, niekorzystna reakcja na żądania donatora. Funkcje odpowiadają za postęp akcji. Kolejność funkcji jest stała i tworzy strukturę gatunku. Funkcje łączone są dzięki przedmiotów takich jak: powiadomienie, motywacje i przedmioty wiążące przy potrojeniach. Morfologia bajki Proppa przyczyniła się do tworzenia tak zwany gramatyk tekstowych (R. Barhes, A.J. Greimas). AA BIBLIOGRAFIA: W. Propp: Morfologia bajki. Warszawa 1976