Definicja STROFA

Co znaczy STROFA: Występuje w utworach wierszowanych w formie układu wersów zorganizowanych w pewną całość, wyodrębnionych graficznie i powtarzających się przynajmniej dwa razy. Strofa jest nadrzędną wobec wersu jednostką wierszową, o czym decydują następujące impulsy (mogą one występować równocześnie, lecz zdarza się, Iż nawet tylko jeden z nich może decydować o budowie stroficznej danego utworu): liczba wersów, ich budowa rytmiczna, układ rymów, rozczłonowanie składniowo-intonacyjne, powtórzenia i paralelizmy leksykalne i spójność znaczeniowa. W zależności od liczby wersów występujących w poszczególnych strofach wyróżniamy: dystych, tercet, tetrastych, quintyllę, sestet, septet, oktawę, decymę, a również strofy liczące więcej niż 10 wersów. Poszczególne wersy strofy są połączone w całość dzięki rymów. Rym jest w tym wypadku faktorem decyzyjnym o zróżnicowaniu układów stroficznych, na przykład tercyna jest różna od innych układów trójwersowych takim układem rymów: aba bcb cdc ded i tak dalej, zaś oktawa jest różna od innych strof ośmiowersowych takim układem rymów: abababcc. Strofa może posiadać zamknięty układ rymowy - to jest tak zwany strofa zamknięta, na przykład Co się dopiero co stało w Iranie, a Opowiem światu całemu; b Na kaszmirskim usiadł dywanie a Basza w ciągu haremu. b A. Mickiewicz: Renegat albo także, rzadszy, otwarty układ rymowy - strofa otwarta, na przykład Kiedy aby kogo Bóg był swymi słowy a Upewnił, Iż miał czasu wszelakiego b Strzec od złych przygód jego biednej głowy, a Miałby przyczynę żałować się swego b Nieszczęścia, płacząc, Iż mu się nie stało c Dosyć tak zacnej obietnicy Jego. b Lecz Iż Bogu z nami się nie zdało c Tak postępować, próżno narzekamy, d Iż się co przeciw myśli nam przydało. c J. Kochanowski: Pieśń IV z cyklu Pieśni kilka Strofy danego wiersza mogą zawierać wersy, gdzie występuje ten sam wzorzec metryczny - mówimy wówczas o strofie izometrycznej, na przykład Noc czarna, krucza 5 Na ogród spadła, 5 ¦mierć mi dokucza, 5 Chytra, zajadła. 5 J. Tuwim: Humoreska Mogą także zawierać wersy, gdzie występują różne wzorce metryczne - mówimy wówczas o strofie heterometrycznej, na przykład Jeden wiatr - w polu wiał, 6 Drugi wiatr - w sadzie grał: 5 Cichuteńko, leciuteńko, 8 Liście pieścił i szeleścił, 8 Mdlał... 1 J. Tuwim: Dwa wiatry Strofa wyróżnia się charakterystyczną budową składniową, co podkreśla jej zwartość. Stanowi ona zazwyczaj pewną całość syntaktyczną. W strofach liczących ponad czterech wersów dostrzegalna jest zazwyczaj wyraźna dwudzielność składniowa pozwalająca wyodrębnić w strofie symetryczne człony składniowo-intonacyjne. Zwartość strof podkreślają regularnie występujące w ich obrębie powtórzenia leksykalne (na przykład anafora, epifora), a również refren. Budowę stroficzną posiadają przeważnie utwory liryczne. W tradycji polskiej wersyfikacji pojawia się ona w utworach pisanych każdym systemem wersyfikacyjnym wiersza polskiego. Taką budowę mogą posiadać także nie wszystkie utwory epickie, na przykład Beniowski J. Słowackiego. We współczesnym wierszu wolnym, pozbawionym regularności właściwej wierszom tradycyjnym, strofa przybiera postać strofoidy, czyli zbioru graficznie wydzielonych wersów, które stanowią pewną całość treściową. AD BIBLIOGRAFIA: M. Dłuska: Próba teorii wiersza polskiego. Kraków 1980; M. Dłuska: O strofie. [w:] Studia i rozprawy. T. 1. Kraków 1970; Strofika. Red. M. R. Mayenowa. Wrocław 1964