Definicja TEORIA MITU CLAUDE´A LÉVI-STRAUSSA

Co znaczy TEORIA MITU CLAUDE´A LÉVI-STRAUSSA: Mit stał się obiektem zainteresowania etnologii, religii, literaturoznawstwa, psychologii, socjologii, tym samym zrodziło się sporo jego interpretacji. Naukowcy, zdaniem Lévi-Straussa, wysuwają sądy woluntarystyczne, gdyż rozważają mit tylko w kategoriach opowieści, mającej na celu wytłumaczenie niezrozumiałych zjawisk natury; czy także widzą w nim narrację, wyrażającą wspólne uczucia jakieś zbiorowości. Sama zaś mitologia ma - w szczególności w ujęciach psychologicznych - pełnić funkcje kompensacyjne, dając ujście uczuciom rzeczywistym, a stłumionym poprzez kulturę. W polu zainteresowań Lévi-Straussa znalazły się mity pochodzące z całego świata. Badacz zauważył, że z wyjątkiem pochodzenia mitu, odnaleźć w nim można cechy podobne do innych opowieści mitycznych. Szuka zatem w micie przejawów uniwersalnych zasad myślenia i doświadczenia ludzkiego, rezygnując z traktowania mitu jako odbicia pewnej rzeczywistości społeczno-historycznej (inaczej od funkcjonalizmu). Lévi-Strauss jako artysta antropologii strukturalnej buduje teorię mitu, zakładając, Iż jest on strukturą zbudowaną analogicznie do języka i złożona jest ze znaków. Powołuje się na teorię de Saussure´a (por. Kurs językoznawstwa ogólnego F. de Saussure´a), która zburzyła zakorzenione od starożytności powiązanie dźwięku ze znaczeniem, a odkryła, Iż funkcja znaczeniowa języka jest związana ze metodą, w jaki łączą się dźwięki między sobą (zasada arbitralności znaków językowych). Wysuwa tezę, że mit jest swoistym językiem, a jego poznanie możliwe jest dzięki mówieniu, słownej realizacji kolejnej wersji mitu. Mit zatem jest jednocześnie w języku naturalnym i poza nim. Skutkuje to, że systemowi mitycznemu towarzyszy czas odwracalny, zaś mówienie i analizowanie przebiega na płaszczyźnie mowy, której przyporządkowany jest czas nieodwracalny. Badacz uważa, Iż mit istnieje jednocześnie w trzech przestrzeniach czasowych: czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym, gdyż jako konstrukcja słowna jest wypowiadany tu i teraz, opowiada z kolei o historii, która wydarzyła się najpierw istnienia i ma wpływ na to, co nastąpi. Jest jednocześnie historyczny i ahistoryczny. Język stanowi aspekt strukturalny, jednokrotna realizacja słowna - aspekt statystyczny. Lévi-Strauss podkreśla, Iż mit jest specyficznym faktem językowym, gdzie formuła traduttore, traditore równa się zeru (synonim literaturze); mit zawsze gdyż zachowuje swe właściwości strukturalne. Istota mitu tkwi w opowiedzianej historii. Opowieść mityczna jest mową, gdzie znaczenie odrywa się od podstawy językowej. Istotny zatem jest sposób połączenia przedmiotów opowiadanej historii nie zaś one same. Mit jako twór językowy realizuje się na trzech poziomach języka (fonologicznym, morfologicznym i składniowym) i jest utworzony z fonemów, morfemów i semantemów, które pozostają względem siebie w stosunkach. Mit posiada ponadto jednostki konstytutywne, będące wiązkami stosunku - mitemy. Znaczenie mitu zależy od metody połączenia poszczególnych przedmiotów językowych. Mit posiada porządek synchronii (stosunki następujące po sobie) i diachronii (wewnątrz opowiadania da się wyodrębnić stosunki należące do jednego mitemu, oddalone znacząco od siebie w toku narracji). Lévi-Strauss stwierdza, Iż mit posiada strukturę wielopoziomową, którą ujawnia sposób powtórzeń. Stąd dokonując analizy mitu, nie należy szukać jego wersji pierwotnej (prawdziwej), gdyż taka nie istnieje - wszystkie wersje mitu są równoważne. Mit złożona jest z zespołu swoich wariantów (zespół wszystkich swoich wersji), które odsłaniają prawdziwe jego znaczenie. Struktura mitu jest nieciągła, z kolei ciągłe jest jego wzrastanie. Badanie mitu obejmuje następujące fazy: 1. gromadzenie wszystkich dostępnych wersji mitu; 2. poddanie każdej wersji odrębnej analizie, która obejmuje: podział wersji na zdania, redukcję sensów, znalezienie wspólnego znaczenia między zdaniami, zebranie podobnych sensów w ekipy, utworzenie ekipy stosunku, ułożenie stosunku tak, by można było odczytać treść mitu, czytając go diachronicznie, i jego strukturę, czytając go synchronicznie - model dwuwymiarowy; 3. poddanie analizie wszystkich dostępnych wersji mitu (dają model trójwymiarowy), co pozwala odkryć ukryty sedno mitu. AA BIBLIOGRAFIA: C. Lévi-Strauss: Struktura mitu. [w:] Antropologia strukturalna. przeł. K. Pomian. Warszawa 1970; J.M. Miletynski: Claude Lévi-Strauss. Czy tylko etnologia?"Pamiętnik Literacki" 1973, z. 3; E. Leach: Lévi-Strauss. Warszawa 1973; O. Paz: Lévi-Strauss lub nowa uczta Ezopa. Kraków 1997; K. Rosner: Struktura mitu w ujęciu Lévi-Straussa. [w:] Semiotyka strukturalna w badaniach nad poezją. Kraków 1981; E. Tarkowska: Ciągłość i zmiana socjologii francuskiej: Durkheim, Muss, Lévi-Strauss. Warszawa 1974