Co znaczy AUTOBIOGRAFIA:
Wg w najwyższym stopniu ogólnej definicji autobiografia to utwór, którego tematem jest swoje życie autora, koleje jego losu, gesty albo zdarzenia, których był świadkiem. Odpowiednio z tradycją tak rozumianych autobiografii nie zaliczano do utworów literackich, miały one charakter paraliteracki, były włączane do literatury użytkowej (termin S. Skwarczyńskiej), posługiwały się nieliterackimi gatunkami wypowiedzi, na przykład pamiętnikiem, diariuszem, dziennikiem intymnym, esejem, a artystami słynnych "autobiografii" byli na przykład Cezar, św. Augustyn, P. Abelard, Dante, F. Petrarka, B. Cellini. J.J. Rousseau, J.W. Goethe, G. Sand. W poezji nowożytnej, od Boskiej Komedii Dantego, przedmioty autobiograficzne, opierające na obdarzaniu bohatera, narratora albo podmiotu, zaczęły się pojawiać również w wypowiedziach mających kształt uznanych za kanoniczne gatunków literackich. Synkretyzm gatunkowy i stopniowe przemieszczanie się definicje literackości na coraz szersze obszary piśmiennictwa, zapoczątkowane w romantyzmie, wywołały Iż w poezji XIX i XX wieku pojawiło się szereg gatunków wypowiedzi literackiej, nawiązujących do tych poprzednich autobiograficznych form, a autobiografię współcześnie pojmuje się raczej jako wewnętrzną cechę dzieła literackiego albo jego strukturalny obiekt niż jako gatunek wypowiedzi. W autobiografii można wskazać na dwie fundamentalne postawy wobec świata przedstawionego, stanowiące równocześnie jej dwa nurty ewolucyjne: 1. postawę introwertyczną - w takich autobiografiach świat przedstawiony traktowany jest jako sceneria wewnętrznych przeżyć "ja" autobiograficznego podmiotu, 2. postawę ekstrawertyczną - w takich autobiografiach natomiast poprzez pryzmat "ja" autobiograficznego podmiotu oglądany jest świat zewnętrzny w jego złożoności i różnorodności. W najnowszej poezji polskiej Dziennik W. Gombrowicza ilustruje w sposób modelowy pierwszą postawę, zaś Dziennik pisany nocą G. Herlinga-Grudzińskiego - drugą. Te dwie modelowe postawy podmiotu w autobiografiach są silnie zróżnicowane również z racji na przyjętą w nich strategię pisarską czy zakładany cel. Autorzy autobiografii mogą za jej pośrednictwem kreować własny obraz swojego losu, wprowadzając do niej również zmyślone albo fantastyczne zdarzenia, konstruując w ten sposób swoją legendę pisarza - w najnowszej poezji polskiej taką strategię pisarską odnaleźć można w powieściach W. Gombrowicza (Trans-Atlantyk, Pornografia, Kosmos), opowiadaniach M. Hłaski (na przykład Amor nie przyszedł dziś wieczorem) czy Małej apokalipsie T. Konwickiego. Biegunową strategią jest "strategia świadka", w takich utworach obiekt autobiograficzny uwiarygodnia przedstawione zdarzenia i problemy - w poezji polskiej odpowiednikiem mogą być Medaliony Z. Nałkowskiej, Inny świat G. Herlinga-Grudzińskiego, Na nieludzkiej ziemi J. Czapskiego. Postawę introwertyczną ze strategią świadka łączą w swojej literaturze Cz. Miłosz, T. Różewicz, M. Białoszewski i A. Wat. Postawę ekstrawertyczną ze strategią kreacyjną łączy w Dzienniku J. Lechoń. Autobiografia może być także rozumiana jako właściwość strukturalna dzieła literackiego. Wtedy łączy się z problematyką podmiotowości literatury i podmiotu dzieła literackiego, analizy tej płaszczyzny można dokonywać lub poprzez pryzmat kategorii narratora albo podmiotu lirycznego, lub poprzez pryzmat strategii narracyjnej (por. narracja) albo typu liryki czy sytuacji lirycznej. W ujęciu J. Starobińskiego "autobiografia" jest właściwością stylu dzieła literackiego. Zaś P. de Man proponuje, aby "autobiografię" ujmować w kategoriach użytkowanych w dziele literackim figur retorycznych, np. prozopopeję, pisał on: "Autobiografia to [...] nie gatunek czy tryb wypowiedzi, ale pewna figura odczytywania albo rozumienia, z jaką mniej albo bardziej wyraźnie mamy do czynienia we wszystkich tekstach. Bazuje ona na połączeniu dwóch podmiotów uwikłanych w mechanizm lektury, gdzie, zastępując się wzajemnie i odbijając w sobie, określają się one nawzajem. Struktura ta zakłada zarówno zróżnicowanie, jak i podobieństwo, jedno i drugie jest gdyż rezultatem wzajemnego zastępowania się, tworzącego podmiot. W tekście, gdzie autor oznajmia, Iż obiektem jego rozumienia jest on sam, ta zwierciadlana struktura zostaje zinterioryzowana, chociaż domaganie się uznania autorstwa tu jest szczególnie wyraźne, bo domaga się tego w istocie każdy tekst, który przedstawia się jako napisany poprzez kogoś i który dlatego właśnie ma być zrozumiały. Tym samym każda podręcznik z czytelną stroną tytułową jest do pewnego stopnia autobiograficzna. JO BIBLIOGRAFIA: M. Beaujeur: Autobiografia i autoportret. Przeł. K. Palicka. "Pamiętnik Literacki" 1979, z. 1; Biografia - geografia - kultura literacka. Red. J. Ziomek i J. Sławiński. Wrocław 1975; M. Czermińska: Postawa autobiograficzna. [w:] Studia o narracji. Red. J. Błoński, S. Jaworski, J. Sławiński. Wrocław 1982; G. Gusdorf: Warunki i ograniczenia autobiografii. Przeł. J. Barczyński. "Pamiętnik Literacki" 1979, z. 1; Ph. Lejeune: Pakt autobiograficzny. Przeł. A. Labuda. "Teksty" 1975, nr 5, s. 31-49; P. de Man: Autobiografia jako od-twarzanie. Przeł. M.B. Fedewicz. "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 2; R. Pascal: Struktura prawdy w autobiografii. Przeł. M. Czermińska. "pkt." 1978, nr 4; J. Starobiński: Styl autobiografii. Przeł. M. Czermińska. "pkt.", Gdańsk 1978, nr 4; J. Sturrock: Nowy wzorzec autobiografii. Przeł. G. Cendrowska. "Pamiętnik Literacki" 1979, z. 1
- Co znaczy ARCHAIZACJA:
- Porównanie utworu pisanego współcześnie do dykcji literatury wieków dawnych. Taka stylizacja bazuje na doborze odpowiednich wyrazów (realia charakterystyczne dla języka danej epoki) albo konstrukcji autobiografia co znaczy.
- Krzyżówka ALUZJA LITERACKA:
- Dlaczego nawiązanie utworu (współczesnego, późniejszego) do jego poprzedników (dzieł poprzednich). Na przykład w Ferdydurke W. Gombrowicza znajdujemy zdanie: W połowie drogi mojego żywota wśród ciemnego autobiografia krzyżówka.
- Co to jest ALITERACJA:
- Jak lepiej samych głosek najpierw następnych wyrazów w wierszu albo prozie. Aliteracja jest znana od antyku (Homer, Horacy, Wergiliusz), a w średniowieczu była wyróżnikiem literaturze angielskiej (Beowulf z autobiografia co to jest.
Czym jest AUTOBIOGRAFIA znaczenie w Leksykon definicja literatura A .