Definicja DEMINUTYW

Co znaczy DEMINUTYW: Zdrobnienie i zmniejszenie poprzez przyrostki wyrazu podstawowego (przyrostki: -ik, -yk, -ek, -iczek, -yczek, -iszek, -uszek, -ka, -yczka, -eńka, -uś, -ula, -usia, -ina, -yna). Przeważnie funkcją deminutywu jest zabarwienie pozytywne, pieszczotliwe (por. hypokoristikon): od "mama" - mamusia, mamula, mamuleńka, mamuńka, mamuńcia, mamuśka. Możliwe jest wszakże uszczypliwe zastosowanie deminutywu: "taki sobie doktorzyna", "podszyta wiatrem surducina". Deminutywy bywają wskaźnikiem stylu niskiego, potocznego. Tak jest na przykład w Rejowym Żywocie człowieka poczciwego, gdzie spotyka się "pożyteczki", "płócieńka", "miąsko", "ukropek", "otrąbki", "kurczątko", "gołębiątko". Deminutywy mogą być oznaką indywidualizacji mowy postaci, na przykład stary Orzelski w Nad Niemnem zdrabnia i kulinaria ("syrek", "szyneczka"), i muzykalia ("nokturnek", "serenadka", "uwerturka"). Epoka sentymentalizmu charakteryzowała się właśnie nadużywaniem d., co początkowo naśladował również młody Mickiewicz; F. Morawski pisał: "Radbym bardzo, by Mickiewicz tak ckliwymi deminutywami nie rozmazgajał naszego języka". U pisarzy współczesnych deminutywy nabierają odcieni ironicznych i komicznych. U Witkacego będzie to na przykład "zdegenerowane artyściątko", "podejrzany dobrobycik", "uwić gniazdko swego małego używańka", "rozkłębiało się małe uczućko, uczuciątko, uczuciąteczko dodatkowe" (Nienasycenie, 1930). Inna nazwa deminutywu: zdrobnienie. Por. augmentatyw. JP BIBLIOGRAFIA: M. Nowotny-Szybistowa: Osobliwości leksykalne w języku Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wrocław 1973