Co znaczy GAWĘDA:
Gatunek prozy epickiej, którego fundamentalnym wskaźnikiem jest skrajnie upotoczniony język narracji - w gawędzie to, jak się mówi, jest równie istotne jak to, co się mówi, narracja konkuruje z fabułą. Gawęda jest gatunkiem zrośniętym z kulturą sarmacką i właściwym tej kulturze metodą konstruowania wypowiedzi. Oralny charakter gawędy wiąże się oczywiście z oralnym charakterem kultury szlacheckiej, gdzie przekaz ustny dominował nad poezją pisaną. Charakterystyczne cechy narracji gawędowej to: spontaniczność i żywiołowość wypowiedzi, niski, prowincjonalny styl, chaos i pomieszanie wątków typowe dla języka mówionego, bogactwo dygresji i powtórzeń, liczne zwroty do słuchacza, nagromadzenie swoistych powiedzonek i porzekadeł, przytaczanie anegdot i dykteryjek, budowanie scenek, potoczność i kolokwialność języka, obojętność na reguły poprawności gramatycznej wypowiedzi. Narrator odwołuje się do własnych doświadczeń, bądź sięga po formułę cytatu w cytacie, jest to przytacza opowieści zasłyszane, opowiada o zdarzeniach, których nie był bezpośrednim świadkiem i o których wiedzę czerpie "z drugiej ręki". Wszystko, o czym mówi narrator, zostaje przepuszczone poprzez filtr jego osobowości i przekonań, sympatii i niechęci, stąd skrajny subiektywizm narracji. Sam narrator pieczętuje się oczywiście szlacheckim herbem, jest reprezentantem środowiska, o którym opowiada. Również dziedzina gawędy zamyka się w kręgu spraw życia szlacheckiego, takich jak raczej polowania, sejmy i sejmiki, służba na królewskich i magnackich dworach, duży z sąsiadami, wspomnienia z czasów nauki. Z warstwy tematycznej gawędy zostały z kolei prawie kompletnie wyeliminowane wątki miłosne, romansowe, najprawdopodobniej jako zbyt błahe, nie zasługujące na uwagę i nie licujące z "męską" tematyką pozostałych opowieści. Oralny charakter gawędy i jej różnorodność tematyczna wiążą się z typem kompozycji, a właściwie brakiem wyraźnych ram kompozycyjnych. Splot poszczególnych wątków gawędy nie jest podyktowany regułami logiki przyczynowo-skutkowej czy następstwem czasowym. Układ materiału fabularnego jest wyłącznie efektem skojarzeń, wydarzenia zostają przedstawione w takiej kolejności, w jakiej pojawiają się w świadomości narratora, bez respektowania praw chronologii. Faktorem spajającym i zapewniającym utworowi jedność jest osoba narratora i język, którym opowiada. Adresatem gawędy jest nie tyle słuchacz współczesny narratorowi, co potomni, dla których ma ona być rodzajem świadectwa czasów dawnej świetności. Dystans między czasem fabuły a czasem narracji wiąże się z kontrastem oceny przeszłości i teraźniejszości na niekorzyść tej drugiej. Zatem zasadniczą właściwością gawędy jest idealizacja świata przedstawionego i gloryfikacja czasów minionych. Gawęda jest gatunkiem nie tylko literackim, lecz również po części historiozoficznym. Uwiecznia historię "drugiego planu", portretuje życie codzienne epoki, przechowuje obraz lokalnych społeczności. O wartości gawędy dla literatury polskiej decyduje fakt nieobecności tego gatunku w literaturach innych narodów, jest ona gatunkiem specyficznym, zrodzonym i eksploatowanym wyłącznie na gruncie polskim. Główne realizacje tego gatunku powstają w epoce romantyzmu, o czym zadecydował zapewne fakt niepodważalnej polskości tematyki i jej ujęcia. Gawęda jest gdyż opowieścią o czasie przeszłym, jej narrator zaś kimś w rodzaju łącznika "pomiędzy dawnymi i młodszymi laty". Odpowiednikiem gawędy w nieskażonej postaci gatunkowej są Pamiątki Soplicy H. Rzewuskiego - pierwsza, a równocześnie idealna realizacja tego gatunku. Wyraźne przedmioty gawędowe występują również w Pamiętnikach kwestarza I. Chodźki i Panu Tadeuszu A. Mickiewicza (opowieść Wojskiego o pojedynku Doweyki z Domeyką). IGW BIBLIOGRAFIA: K. Bartoszyński: O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie "Pamiątek Soplicy". [w:] Prace o poezji i teatrze ofiarowane Zygmuntowi Szweykowskiemu. Wrocław 1966. Przedruk [w:] Teoria i interpretacja. Szkice literackie. Warszawa 1985; M. Maciejewski: Gawęda jako wyraz przedstawione. [w:] Poetyka - gatunek - obraz. W kręgu literaturze romantycznej. Wrocław 1977; Nowela. Opowiadanie. Gawęda. Red. K. Bartoszyński i in. Warszawa 1974; K. Stępnik: Poetyka gawędy wierszowanej. Wrocław 1983; Z. Szmydtowa: Poetyka gawędy. [w:] Studia i portrety. Warszawa 1969
- Co znaczy GRUPA LITERACKA:
- Porównanie opisane poprzez S. Kawyna - definicja obejmowało wszystkie dobrowolne, instytucjonalne, półoficjalne i nieformalne związki, stowarzyszenia, organizacje o charakterze zawodowym, programowym gawęda co znaczy.
- Krzyżówka GENOTEKST:
- Dlaczego Zobacz krytyka feministyczna gawęda krzyżówka.
- Co to jest GRAFFITI:
- Jak lepiej zaczęły się pojawiać, od kiedy były mury, ktoś i coś do pisania (malowania, bazgrania) - tak można aby z pewną dozą przesady powiedzieć. Można aby nawet powiedzieć więcej - start sztuk plastycznych gawęda co to jest.
Czym jest GAWĘDA znaczenie w Leksykon definicja literatura G .