Co znaczy MARKSIZM W BADANIACH LITERACKICH:
Ustalenie to odnieść można do szerokiego kręgu zagadnień literaturoznawczych związanych z wieloma formami obecności materializmu dialektycznego w tej dziedzinie. K. Marks i F. Engels mało miejsca w swych pismach poświęcili problemom związanym z estetyką. Dlatego by zrozumieć najważniejsze dla marksistowskiej edukacji o poezji definicje, należy sięgnąć do ich filozoficznych korzeni. Marks przedstawił schemat struktury socjalnej, gdzie instytucje, działania i formy świadomości zależnie od charakteru określano jako bazę (część ekonomiczna struktury) i nadbudowę (część nieekonomiczna - kraj i organy jego działania, instytucje wychowania i kształcenia, edukacja, religia, moralność, sztuka i filozofia). Definicja nadbudowy wspólnie z definicją wytwórczości stanowiło substytut nieobecnego w pismach klasyków marksizmu definicje kultury. Definicja wytwórczości powiązane jest z kategorią pracy (a więc celowej działalności przekształcającej rzeczywistość i przystosowującej ją do ludzkich potrzeb). Poeta, jako istota socjalna, uprawiając swój zawód, wykonuje pracę tak jak inni robotnicy. Tym, co go odznacza, jest złożony charakter jego pracy (robota prosta to wykonywanie nieskomplikowanych czynności, które nie wymagają kwalifikacji) i swoistość kwalifikacji. Decyduje o tym z jednej strony wiedza o specyfice użytkowanych materiałów, o użyteczności środków artystycznych i technik literackich, z drugiej zaś - zdolność jej zastosowania. Poeta, sprzedając własną pracę, jest zarazem robotnikiem-specjalistą, jak i właścicielem produkowanych poprzez siebie utworów. Włączony zostaje w ten sposób w plan wynikający z podziału pracy, jaki obowiązuje w społeczeństwie kapitalistycznym. Jako producent uzależniony jest od intensywności popytu na jego utwory, a to powiązane jest z wykształceniem jego potencjalnych czytelników, które, do pewnego stopnia, kształtuje rynek literacki. Dwoistej naturze podmiotu pracy literackiej odpowiada złożoność jej przedmiotu, który jest zarazem duchowym, jak i materialnym wytworem. Jak pisze Marks w Rękopisach: "wytwór pracy jest robotą utrwaloną w przedmiocie, robotą, która przybrała formę rzeczy". Utwór literacki jest rezultatem dialektycznego relacji tożsamości i nietożsamości wytwarzających go podmiotów (pisarza, wydawców i księgarzy) i materiałów, narzędzi i technik pracy; jest zatem wypadkową wszystkich przedmiotów procesu pracy. Podporządkowanie pracy pisarza prawom rynku sprawia, że podlega on alienacji. Podporządkowanie tj. rezultatem funkcjonowania podziału pracy, wg którego poeta zależy od instytucji produkcji literackiej, sposobów jej rozpowszechniania, a również kreowanych poprzez nie mód literackich, które natomiast są jednym z czynników wpływających na kształt zapotrzebowań czytelniczych. Ulegając naciskom rynku bądź także warunkom politycznym poeta zmuszony jest do ograniczania w swej pracy oryginalności na rzecz stawianych mu wymagań. Utwór literacki staje się tylko wyrobem, który wytwarzany jest w celach zarobkowych. Twórczość przestaje być dobrowolną robotą, celem samym w sobie, ma jedynie dostarczyć środków utrzymania. Szans na przezwyciężenie tego stanu, a więc na dezalienację, Marks upatruje w sojuszu pisarzy z proletariatem, który pozwoliłby doprowadzić do likwidacji społeczeństwa klasowego. Alienacja dotyka nie tylko pisarzy, lecz również czytelników. Sprzyja temu konwencjonalizacja literatury, która zawęża krąg zainteresowań czytelniczych do jednego gatunku albo rodzaju literackiego; organizacja reklamy, która w oczach odbiorców przekształca utwór literacki w fetysz, który trzeba zdobyć; mechanizm edukacyjny, który - narzucając ograniczony kanon wartości - kształtuje stereotypowy odbiór literatury. Usytuowanie literatury pośród praktyk socjalnych tłumaczy materialistyczna teoria odbicia. Jej punktem wyjścia jest teza o istnieniu obiektywnej rzeczywistości, która jest odzwierciedlana poprzez ludzką świadomość w procesie poznania. Kategoria odbicia jest parametrem rzeczywistości literatury, która aczkolwiek funkcjonuje na płaszczyźnie wyobraźni, nie jest jednak czymś abstrakcyjnym, ponieważ wynika z określonej praktyki socjalnej. W pismach Marksa, Engelsa i Lenina kategoria ta "zakłada odnosząc się do literatury dialektyczną jedność jej aspektu produkcyjnego i ideologicznego". Poezja jako forma ideologiczna, łączy w sobie pozorną bierność odzwierciedlenia i aktywność uczestnictwa w rzeczywistości pozatekstowej. Kategoria odbicia nie łączy się jednak z realizmem. Ideologiczny sukces identyfikacji, który produkowany jest poprzez tekst literacki, prowadzi przez zamianę jednostek do konstytuowania się podmiotów. Fundamentem owej wymiany jest realizm, gdyż czytelnik, poddając się iluzji języka literackiego, staje wobec fikcyjnych postaci i zdarzeń, tak jak to czyni w obliczu ich rzeczywistych analogonów. Wśród kontynuatorów myśli Marksa, Engelsa i Lenina do najwybitniejszych zalicza się G.W. Plechanowa (jako pierwszy oparł estetykę i teorię procesu historycznoliterackiego na materializmie historycznym), B.I. Arwatowa, P.W. Miedwiediewa, A.W. Łunaczarskiego i A. Gramsciego. W latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku czołową postacią był węgierski krytyk G. Lukács. W pracach poświęconych twórczości Balzaka, Stendhala i Tołstoja rozwinął swoją koncepcję realizmu, który za konstytutywny czynnik uznał typowość. Rumun L. Goldman przedstawił teorię "homologii", która zasadza się na strukturalnej odpowiedniości pomiędzy poezją, ideologią i ekipami społecznymi. Znakomitym przedstawicielem francuskiej szkoły marksistowskiej był filozof L. Althusser. Twierdził on, że mimo niezaprzeczalnego faktu istnienia "efektów ideologicznych", poezja nie może być postrzegana jako ekspresja ideologii. Jego następcy, P. Macherey i E. Balibar zwracali uwagę, że "tekst literacki powstaje wskutek splotu jednej albo wielu sprzeczności ideologicznych, bo te sprzeczności nie mogą być w sposób ważny rozwiązane w obrębie ideologii". Możemy zatem mówić jedynie o podstawach ideologicznych, które formułowane są w tekście literackim. Jednym z wiodących teoretyków marksizmu w Ogromnej Brytanii jest T. Eagleton. Definiuje on literaturę jako formę poznania, która usytuowana jest między rygorem, jaki narzuca wiedza naukowa, a wyrazistością i swobodą żywego konkretu. W Stanach Zjednoczonych krytyka marksistowska rozwija się w ścisłym połączeniu z poststruktualizmem, dekonstrukcją i psychoanalizą. Czołowym jej przedstawicielem jest F. Jameson. Idee marksistowskie odnaleźć można w pismach wielu literaturoznawców niekoniecznie związanych blisko z tym kierunkiem. W Polsce marksizm jako sposób badania tekstu literackiego zdobył na popularności w latach powojennych. Na uwagę zasługują w pierwszej kolejności prace H. Markiewicza (O marksistowskiej teorii literatury Wrocław 1952), S. Żółkiewskiego, M. Janion i S. Morawskiego. Por. poezja a społeczeństwo. MB BIBLIOGRAFIA: T. Bennett: Formalism and marxism. London 1979; A. Chojnacki: Marksowska teoria praktyki literackiej. Warszawa 1988; H. Markiewicz: Kluczowe problemy wiedzy o poezji. Kraków 1996; H. Markiewicz: Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza. [w:] Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa. Warszawa 1989; Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia. Red. A. Lam i B. Owczarek. Warszawa 1979; Marksizm, kultura, poezja. Red. B. Owczarek i K. Rutkowski. Warszawa 1982; Z. Mitosek: Poezja i alienacja (marksizm). [w:] Teorie badań literackich. Warszawa 1995; Teoria badań literackich za granicą. T. II. Red. S. Skwarczyńska. Kraków 1986
- Co znaczy MOTYW:
- Porównanie kompozycji utworu literackiego. Motywem może być zjawisko, przeżycie bohatera, przypadek, element, wygląd. Motywy kształtują wizerunek świata przedstawionego zarówno w jego cechach stałych (motywy marksizm w badaniach literackich co znaczy.
- Krzyżówka METAFORA:
- Dlaczego obiekt języka poetyckiego i jedna z głownych kategorii w nauce o poezji. Metaforyczność (a więc semantyczne przesunięcie) regularnie jest zwyczajnie utożsamiana z literaturą (w opozycji do prozy marksizm w badaniach literackich krzyżówka.
- Co to jest MOWA ZALEŻNA:
- Jak lepiej niedosłowne przytoczenia słów albo myśli bohatera poprzez narratora (przeważnie takie przytoczenie poprzedzane jest spójnikiem iż ). Przykład: Ciotka Mizeria wytłumaczyła mi, Iż podeszły wiek szwagra marksizm w badaniach literackich co to jest.
Czym jest MARKSIZM W BADANIACH znaczenie w Leksykon definicja literatura M .