Definicja PAMIĘTNIK

Co to znaczy: Jeden z najpopularniejszych gatunków z pogranicza literatury i piśmiennictwa (por. poezja a piśmiennictwo). To jest - wg w najwyższym stopniu rozpowszechnionej definicji - pierwszoosobowa stosunek prozatorska o zdarzeniach, których autor był bezpośrednim świadkiem albo uczestnikiem. Pamiętnikarską relację porządkują dwa przedmioty: 1. upływ czasu; 2. niewielki dystans czasowy dzielący narratora od czasu zdarzeń. Ten drugi obiekt odróżnia pamiętnik od dziennika. Zaś pierwszy z nich - zasada chronologii w przedstawianiu zdarzeń bywa poprzez pamiętnik naruszana przez wprowadzanie retrospekcji albo pomijanie w stosunku zdarzeń nie mających wpływu na życie bohatera-narratora czy ocenę przedstawionych zdarzeń, czego odpowiednikiem są np. Fantomy M. Kuncewiczowej i Anti-Mémories A. Malraux. Historyka literatury pamiętnik interesuje w trojakiej perspektywie: 1. jako źródło wiedzy historycznej, przekaz informacje o zdarzeniach, które jednak muszą ulec weryfikacji; 2. jako dokument osobisty, stanowiący świadectwo świadomości literackiej, politycznej, estetycznej, obyczajowej i tak dalej autora na tle epoki; 3. jako swoista forma piśmiennictwa, będąca wyrazem literackiej (obyczajowej, politycznej i tak dalej) epoki. Z racji na pierwszoosobowy i osobisty typ narracji i znikomą obecność w pamiętniku fikcji literackiej, stanowi on zazwyczaj wypowiedź autobiograficzną (por. autobiografia). W poezji polskiej gatunek pamiętnika kształtował się w XVII wieku i był ściśle związany z sarmacko-szlachecką kulturą literacką baroku, najwybitniejszą realizacją pamiętnika na polskim gruncie językowym i kulturowym są Pamiętniki J.Ch. Paska. "Pamiętnikowy" typ narracji miał wpływ na postęp powieści, czego w poezji polskiej w najwyższym stopniu znanymi przykładami są: Pamiętnik znaleziony w Saragossie J. Potockiego i Trans-Atlantyk W. Gombrowicza. JO