Definicja TRADYCJA LITERACKA

Co to znaczy: Te przedmioty przeszłości literackiej, które w danym miejscu i czasie stanowią składnik mechanizmu literackiego, aktywnie kształtują współczesną praktykę pisarską i upodobania i oczekiwania czytelników. To są więc pewne obszary wybrane z całej przeszłości literackiej, aktualizowane poprzez współczesnych i kontynuowane, lecz równocześnie przekształcane i modyfikowane. Tak rozumiana tradycja jest składnikiem okresu literackiego, prądu, twórczości ekipy literackiej, szkoły i poszczególnych pisarzy. Tradycja literacka jako wyselekcjonowany układ literacki nie jest dana raz na zawsze. Dane sektory stanowią tradycję o tyle, o ile tworzą czynny układ odniesień i dopóty, dopóki można się do nich odwoływać jako do akceptowanego albo negowanego wzorca. Można rzec, Iż w danym momencie tradycja stanowi "projekcję diachronii w synchronię" (J. Sławiński), będąc równoczesnością faktów z "różnego" czasu przeszłości. Z kolei każdy aktualizowany składnik przeszłości dociera do współczesności wspólnie z narosłymi w historii jego użycia znaczeniami. Tradycję jako czynny region odniesień może stanowić zarówno praktyka twórcza, jak także przedmioty świadomości literackiej, na przykład manifesty czy programy literackie. Elementarną jednostką tradycji jest norma literacka obejmująca zarówno realizacje wzorca z zakresu podsystemów literatury, jak i otwarte poprzez te realizacje możliwości dotąd niezrealizowane. Dla użytkowników tradycji funkcjonuje ona normalnie jako zespół konwencji literackich, a więc określonych historycznie kombinacji norm, tworzących swoiste "dialekty" literatury. Por. Synchronia i diachronia w procesie historycznoliterackim Janusza Sławińskiego. RC BIBLIOGRAFIA: M. Głowiński: Tradycja literacka (Próba zarysowania problematyki). [w:] Problemy teorii literatury. S. 1. Red. H. Markiewicz. Wrocław 1987; J. Sławiński: Synchronia i diachronia w procesie historycznoliterackim. [w:] Prace wybrane. T. 2. Dzieło - język - tradycja. Warszawa 1974