Definicja EKWIWOKACJA

Co znaczy EKWIWOKACJA: ¦wiadomie albo nieświadomie wprowadzona do tekstu wieloznaczność. Ekwiwokacja może występować na poziomie fonetycznym, leksykalnym albo ideowym utworu literackiego. Odpowiednikiem ekwiwokacji brzmieniowej jest kalambur (na przykład "Zawistna baba!" - "Za wist nababa!") albo dwuznaczne rozczłonkowanie wyrażenia ("Jan Uszminkiewicz" - "Janusz Minkiewicz"). Ekwiwokacja leksykalna to homonim. Przykładowo, w Oziminie Berenta czytamy o "larwie dusznego bezwładu", a więc o ´masce´ lub o aluzji do stadium rozwoju owada, które skutkuje bezwład; epitet "duszny" także jest dwuznaczny, ponieważ raz łączymy go z ´duszą´, a innym wraz z ´duchotą´. W tejże ekspresjonistycznej powieści nauczycielka Wanda opisywana jest tak: "opal twarzy i oczu ogromnych fiolet w ramie włosów niby kora schnącej krzewiny" (ten obraz perseweruje, a więc powtarza się w tekście Berenta). Przez wzgląd na symbolicznym zakończeniem utworu, gdzie Wanda przeistacza się w Persefonę "dzierżącą w dłoniach martwych granatu jabłko i kłosów pęk: symbole dwojakiej płodności ziemi" - można wyraz "kora" z jej opisów odczytywać po grecku (Kora - córka bogini Demeter). W ten sposób ekwiwokacja staje się elementem idei i mitu literackiego. Ekwiwokacja w literaturze współczesnej związana jest także z pomijaniem interpunkcji, co daje na przykład taki zapis wiersza Przemiany J. Czechowicza: Myśli łatwe falują światy zaćmiewa wichura gdzie wiatr dnia - gasną latarnie Słowa te można rozumieć jako: "myśli łatwe", "falują światy", "zaćmiewa wichura, gdzie wiatr dnia", lecz również odmiennie: "myśli łatwe falują", "światy zaćmiewa wichura". Por. diafora, gra słów, paronomazja, polisemia. JP