Definicja KRZYŻOWANIE SIĘ POSTACI GATUNKOWYCH JAKO WYZNACZN

Co znaczy KRZYŻOWANIE SIĘ POSTACI GATUNKOWYCH JAKO WYZNACZN: Jednym z głownych problemów genologii jest zagadnienie ewolucji (zmiany, przekształcenia) gatunku literackiego. Klasyczną rozprawą, która to zagadnienie podejmuje, jest rozprawa Ireneusza Opackiego Krzyżowanie się postaci gatunkowych jako wskaźnik ewolucji literaturze, opublikowana po raz pierwszy w "Pamiętniku Literackim" w 1963 roku. Opacki wskazuje, Iż w genologii istnieją dwa metody rozumienia gatunku literackiego. Pierwszy, wywodzący się z rozpraw antycznych, zakłada, Iż gatunek literacki to zespół pewnych stałych i niezmiennych historycznie cech. Takie - statyczne - rozumienie gatunku dopuszcza sposobność historycznego powstawania nowych form gatunkowych wprowadzanych poprzez prądy literackie. Lecz faktyczna ahistoryczność tego stanowiska ujawnia się w tym, Iż "wszelakie ewolucyjne przemiany jednorodnego, wydawałoby się, nurtu literaturze będzie uznawał za odmienne gatunki literackie: każda gdyż ostrzejsza przemiana ewolucyjna spowoduje zmianę znormatywizowanego, stałego wyróżnika gatunkowego". Zatem w świetle tego stanowiska każdorazowe naruszenie i wymianę cech konstytutywnych w ramach realizacji danego gatunku trzeba uznać za stworzenie nowego gatunku. Opozycyjny sposób rozumienia gatunku literackiego zakłada jego historyczną ciągłość i dopuszcza również zmianę cech wyróżniających dany gatunek w czasie ewolucji. Takie stanowisko reprezentowali w swoich rozprawach F. Brunetiere i P. Van Tieghem, łącząc XVII-wieczną retorykę z XIX-wieczną liryką (Brunetiere) albo epopeję homerycką z powieściami W. Scotta. Były to jednak zdaniem Opackiego realizacje skrajne tego stanowiska, gdzie w istocie ciągłość została zastąpiona analogią: naukowcy zakładali podjęcie ciągu ewolucyjnego w późniejszym czasie, nie wskazując ?Xadnych pośrednich etapów ewolucji i łączyli zjawiska oddalone czasowo, prezentując cechy dla form niekonstytutywne. Centralne dla gatunku definicja ciągłości strukturalnej, które jest wyrazem dynamicznego ujęcia gatunku, musi być rozumiane jako "ciągłość w sensie stopniowej, lecz zmieniającej postać gatunku ewolucji", która prowadzi "do mechanizmu opartego nie na wyróżnikach stałych cech strukturalnych gatunku, ale na historycznej ciągłości nurtu gatunkowego". W takim ujęciu gatunek jawi się jako wciąż ewoluująca w okresie struktura, której cechy ważne w danym czasie rozwoju mogą być całkowicie różne od cech w innym czasie. Zatem na przykład ballada romantyczna może nie mieć cech wspólnych z balladą późniejszą. Tak rozumiany gatunek jest nam dany poprzez własne historycznie ukształtowane postacie, które reprezentują dany faza ewolucji gatunku, będąc zespołem cech konstytutywnych w danym czasie. Ewolucja gatunku jest uwarunkowana historycznie i uzależniona od otoczenia, w jakim gatunek istnieje. Każda epoka literacka, każdy prąd literacki wprowadza, zdaniem Opackiego, hierarchię gatunków literackich. Jeden z nich staje się "gatunkiem koronnym". Gatunek literacki, egzystując w ramach danego prądu literackiego, "wchodzi w związek krwi z właściwą dla tego prądu postacią gatunku koronnego" i to "krzyżowanie się postaci gatunkowych" sprawia, Iż dany gatunek nabiera nowego wystroju historycznej postaci gatunkowej. RC BIBLIOGRAFIA: I. Opacki: Krzyżowanie się postaci gatunkowych jako wskaźnik ewolucji literaturze. [w:] Odwrócona elegia. O przenikaniu się postaci gatunkowych w literaturze. Katowice 1999