filozofia literatura co to jest
Definicja LITERATURA A FILOZOFIA. Co oznacza poezja), podobnie jak religia i filozofia, spełnia.

Czy przydatne?

Definicja LITERATURA A FILOZOFIA

Co znaczy LITERATURA A FILOZOFIA: Sztuka (w tym także poezja), podobnie jak religia i filozofia, spełnia trzy fundamentalne funkcje, którymi są rozjaśnianie egzystencji, orientacja w świecie i transcendowanie. Różnica pomiędzy sztuką a filozofią jest łatwa do uchwycenia: filozofia wychodzi od sfery zmysłowej (doświadczenia), a fundamentalne funkcje spełnia w środowisku rozumu, sztuka zaś spełnia je w środowisku zmysłowym. Prawda filozofii leży w zwięzłości argumentacji rozumowej, prawda sztuki - w doskonałości przedstawienia. Filozofii chodzi o ogólny charakter teorii, sztuce - o piękno w znaczeniu ogólnym, ukazane w formie konkretnego dzieła. Wg I. Kanta sztuka to: "sposób przedstawienia, który sam dla siebie jest celowy i który, jednakże [jest celowy] bez celu, sprzyja jednak kulturze władz umysłowych w kierunku towarzyskiego udzielania się". Z tej definicji wynikają dwa fundamentalne atrybuty sztuki - jej wolność i referencjonalność (informatywność, komunikatywność), tożsame z atrybutami filozofii. Trzeci z atrybutów sztuki - piękno - nie jest rekomendowane w filozofii, zdaniem Kanta nawet wiedza, "która jako taka ma być piękna, jest dziwactwem". Piękno jest obiektem rozważań jednego z działów filozofii - estetyki. Związki pomiędzy filozofią a poezją sięgają korzeni europejskiej refleksji poznawczej. Pierwotną metodą artykulacji poznania świata był mit, z którego ukształtowały się w VII-VI wieku przed naszą erą pierwotne formy literackie - epos, liryka ( liryka), tragedia ( dramat - dzieje rodzaju; tragizm). Już w momencie helleńskim, gdy następowała stopniowa emancypacja nauk, ukształtowało się przekonanie o odrębności literackich i filozoficznych sposobów wyrażania poznawczych doświadczeń człowieka, a filozofia ("umiłowanie mądrości") ostatecznie wyodrębniła się od filologii ("umiłowania edukacji"). Obiektem tej pierwszej stała się wszelka naukowa refleksja poznawcza, obiektem zaś drugiej - refleksja o języku (pisanym), księgach i poezji. Jednak jeszcze refleksja o języku i poezji Platona (na przykład Fajdros) i Arystotelesa (na przykład Poetyka, Retoryka - Arystotelesa) była traktowana jako filozoficzna. Bliskie były wówczas również związki pomiędzy metodą wypowiedzi literackiej i filozoficznej, czego w najwyższym stopniu dobitnym odpowiednikiem jest dialog sokratejski, wywodzący się z tradycji Sokratesa, a silnie oddziałujący na ludowe formy wypowiedzi literackiej, pierwotnie ustnej, np. satyry menippejskiej (zobacz satyra). W dalszym toku rozwoju kultury europejskiej poezja czerpała z filozofii fundamentalne inspiracje dotyczące światopoglądu epoki, motywów fabularnych, a również gatunki wypowiedzi. Zależności pomiędzy wypowiedzią filozoficzną a literacką miały charakter dialektyczny, zaś znacząco silniejsze były w epokach, które artykułowały poetykę normatywną - w odrodzeniu, baroku, oświeceniu (por. poetyki staropolskie i oświeceniowe), pozytywizmie ( pozytywistów refleksja o poezji). Gatunkiem literackim w równym stopniu używanym w filozofii i poezji jest esej. Jednakże zgodnie ze współczesnym pojmowaniem tego gatunku wypowiedzi można do niego zaliczyć sporo utworów pisarzy i filozofów starożytności (na przykład Arystotelesa, Platona, Moralia Plutarcha, Epistulae morales Seneki, Noctes Atticae Gelliusa), to jego postęp w piśmiennictwie nowożytnym zaczął się pod koniec XVI wieku (M. Montaigne: Essais - 1580; F. Bacon: Essays - 1597, w poezji polskiej Dworzanin polski Ł. Górnickiego). W XVIII wieku zaczął się w piśmiennictwie europejskim mechanizm zacierania granic pomiędzy wypowiedzią filozoficzną i literacką. Filozofowie epoki poszukiwali literackich gatunków, które w atrakcyjny sposób przekazywałyby treści filozoficzne, kształtuje się wówczas gatunek powiastki filozoficznej (na przykład Wolter: Kandyd, Mikromegas, Prostaczek; D. Diderot: Kubuś fatalista i jego pan; w poezji polskiej - I. Krasicki: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki). Mechanizm ten w XX wieku należy uznać za skończony. Esej jest już odczuwany jako pełnoprawny gatunek literacki i jest metodą wypowiedzi zarówno filozoficznej (na przykład A. Camus, M. Heidegger, E. Lévinas), jak i literackiej (na przykład S. Heannay, Cz. Miłosz, S. Vincenz). W podobny sposób wypowiedź filozoficzna (w tym także esej) wpływa na literaturę, i to zarówno na gatunki narracyjne (na przykład H. Broch, R. Musil, T. Mann), jak poetyckie (na przykład Traktat moralny, Traktat poetycki Cz. Miłosza). Zbliżenie pomiędzy filozofią a poezją nastąpiło w romantyzmie, raczej pod wpływem teorii estetycznych I. Kanta, F. Schillera, J.W. Goethego i F. Hegla. W pracach tego ostatniego ukształtował się nowoczesny paradygmat tego, co nazywane jest filozofią sztuki (estetyką), aczkolwiek nazwa "estetyka" jako ustalenie dyscypliny filozoficznej jest nieco poprzednia i pochodzi z prac A.G. Baumgartena. Pisał Hegel: "W ogólnej potrzebie sztuki przejawia się [...] okres rozumowy opierający na tym, Iż zadaniem człowieka jest podnieść świat wewnętrzny jako element do poziomu swej duchowej świadomości, do czegoś, w czym rozpoznaje on swą swoją jaźń. Potrzebę tej duchowej wolności zaspokaja on z jednej strony poprzez to, Iż to, co jest, czyni wewnętrznie czymś dla siebie, a z drugiej strony ten byt realizuje na zewnątrz i w ten sposób w tym podwojeniu siebie umożliwia oglądanie i poznanie tego, co jest w nim, zarówno sobie, jak i innym. Na tym bazuje działalność i wszelka wiedza, tak i sztuka ma własną podstawę i swe niezbędne źródło." Odrębne stanowisko ukształtowało się w pracach K. Marksa, gdzie pojawiło się definicja ideologii, a poezja i filozofia (a również: sztuka, moralność, prawo i religia) zostały przeniesione w sferę nadbudowy ideologicznej (świadomości), będącej "odbiciem" bytu. Kontynuację i rozwinięcie stanowiska Marksa stanowią w XX wieku w pierwszej kolejności prace G. Lukácsa i L. Goldmanna i prace przedstawicieli szkoły frankfurckiej (M. Horkheimer, H. Marcuse, T. Adorno - por. marksizm w badaniach literackich). Zasadniczy przełom we wzajemnych stosunkach pomiędzy filozofią a poezją dokonał się w XX wieku, kiedy to - na początku w pracach R. Ingardena - pojawił się postulat wyodrębnienia edukacji zwanej filozofią literatury, zajmującej się fundamentalnymi zasadami teorii literatury, metodologii badań literackich, ontologii dzieła literackiego, epistemologii dzieła literackiego, estetyki dzieła literackiego i aksjologii literackiej (por. fenomenologiczna koncepcja dzieła literackiego R. Ingardena). Koncepcja ta znalazła kontynuatorów w różnych - czasem sprzecznych - orientacjach światopoglądowych: hermeneutyce, Nowej Krytyce, dekonstrukcji (por. dekonstrukcjonizm, poststrukturalizm postmodernizm). Kierunki filozoficzne wpłynęły na ewolucję form literackich, czego w najwyższym stopniu dobitnym odpowiednikiem jest postęp XX-wiecznej powieści pod wpływem psychanalizy (na przykład J. Joyce, M. Proust, F. Kafka) czy wpływ egzystencjalizmu na powieści E.M. Remarque´a, A. Camusa i J.P. Sartre´a i postęp - pod wpływem marksizmu - doktryny realizmu socjalistycznego. Lecz wpłynęły także na postęp metodologii badań literackich i krytykę literatury. Współczesna edukacja o poezji, z wyjątkiem kierunku metodologicznego, zdaje się dzielić pogląd wyrażony poprzez jednego z przedstawicieli amerykańskiej Nowej Krytyki - E. Olsona, Iż: "Krytyka jest jednym z działów filozofii. Każda wszechstronna filozofia musi zawierać jakiś pogląd na sztukę." W drugiej połowie XX wieku coraz powszechniejsze stało się przekonanie o zmierzchu estetyki związanym z kryzysem sztuki, szczególnie mocno artykułowane poprzez filozofów i pisarzy współtworzących doktrynę postmodernizmu, na przykład J. Bartha i I. Hassana. JO BIBLIOGRAFIA: Zmierzch estetyki - rzekomy czy autentyczny?T. 1-2. Wybór i wstęp S. Morawski. Warszawa 1987; R. Wellek: Filozofia a powojenna amerykańska krytyka literacka. [w:] Definicje i problemy edukacji o poezji. Wybór i przedmowa H. Markiewicz. Warszawa 1979; R. Wellek, A. Warren: Poezja i świat idei. [w:] Teoria literatury. Tłum. M. Żurowski. Warszawa 1976; H. Markiewicz: Dzieło literackie a ideologia. [w:] Wymiary dzieła literackiego. Kraków 1984; J. Sławiński: Wypowiedź literacka a wypowiedź filozoficzna: trzy sprawy i jedna ponadto. [w:] Próby teoretycznoliterackie. Warszawa 1992
Co znaczy LIRYKA - WŁA¦CIWO¦CI KOMPOZYCYJNE:
Porównanie kompozycyjną jest podmiot liryczny, kluczowe wytyczne organizacyjne są więc implikacją tego, kto i w jakiej sytuacji lirycznej się wypowiada. Spośród wielości rodzajów monologu lirycznego warto literatura a filozofia co znaczy.
Krzyżówka LITERATURA - FILM, RADIO, TELEWIZJA:
Dlaczego początkowo traktowania wynalazku ożywionej fotografii , jako sztuczki technicznej, która miała uatrakcyjniać niezbyt wyrafinowane widowiska, w miarę błyskawicznie dostrzeżono nowe możliwości literatura a filozofia krzyżówka.
Co to jest LOCI COMMUNES:
Jak lepiej Zobacz topos literatura a filozofia co to jest.

Czym jest LITERATURA A FILOZOFIA znaczenie w Leksykon definicja literatura L .

  • Dodano:
  • Autor: