Definicja NATURALIZM

Co znaczy NATURALIZM: Termin po raz pierwszy użyty poprzez teoretyka prądu w poezji i sposoby twórczej wyrastającej z realizmu, Emila Zolę w 1865 na łamach "Le Salut Public", potem uszczegółowiony w rozprawach Le Roman expérimental (1880), Le Naturalisme au théâtre (1881). Istnieje jednak wielość znaczeń definicje. Sam jego artysta stosował termin naturalizm wymiennie z terminem realizm, co doprowadziło do licznych nieporozumień interpretacyjnych. Za prekursorów kierunku uważane jest G. Flauberta i L.E. Duranty, aczkolwiek Zola przywołuje H. Balzaka. Kierunek spotkał się z nieprzychylną opinią krytyki pozytywistycznej i modernistycznej, co wywarło wpływ na pejoratywne nacechowanie samego terminu. Krytycy zarzucają powieści naturalistycznej zbytni pesymizm, dekadentyzm. Naturalizm znalazł się pod mocnym wpływem nowych koncepcji edukacji (determinizm, koncepcja dziedziczenia, walka o byt) i filozofii (scjentyzm, przywiązanie do faktu, ewolucjonizm). Program estetyczny naturalizmu został wygłoszony na łamach prasy codziennej, tym samym podkreślał zdemokratyzowanie sztuki. Postulował powrót do natury, będącej źródłem siły i prawdy. Metoda powieści naturalistycznej opierać się ma na fotografowaniu otoczenia, łączyć poszczególne fakty, wskazując na organizację całości. Naturalizm wystawia diagnozę rzeczywistości. Podejmuje problem powieści eksperymentalnej - poezja ma odejść od człowieka duchowego do człowieka fizjologicznego (romantyzm - edukacja). Badanie jednostkowego przypadku prawdy ogólnej dąży do obiektywizmu. Założenia teoretyczne naturalizmu nakazują artyście zerwanie ze złudnymi wizjami narzuconymi poprzez epoki poprzednie i patrzenie na rzeczywistość przez pryzmat własnej osobowości - koncepcja temperamentu twórcy. Postulat ten łamał założenia obiektywizmu i nadawał artystycznej wizji świata charakter subiektywistyczny. Poezja w okolicy edukacji miała zadanie odkrycia prawdy świata, nie mniej jednak twórca góruje nad naukowcem tym, Iż może posłużyć się intuicją. Twórca jest kształtowany poprzez społeczeństwo (rola środowiska biologicznego i socjologicznego). Sporą rolę przypisuje się naturze, której człowiek ma się podporządkować (eudajmonizm). Neguje koncepcję twórcy romantycznego, przeciwstawiając mu artystę wywodzącego się z klasy mieszczańskiej. Założenia te prowadzą do powstania na kartach powieści człowieka-schematu, co pozwala na mistrzowskie zarysowanie organizacji socjalnej. Naturalizm jest sposobem twórczą, która objęła swym zasięgiem nie tylko państwa Europy (Niemcy - G. Hauptmann, H. Sudermann; państwa skandynawskie - H. Ibsen, A. Strindberg; Rosję - K.S. Stanisławski), lecz również Amerykę (J. London, F. Norris). We Włoszech naturalizm funkcjonuje jako weryzm. W Polsce mamy niewiele nazwisk bezpośrednio związanych z tym nurtem. Deklaracje artystów w sporym stopniu były ograniczone przez pejoratywny relacja krytyki. Uważane jest za polskich naturalistów: A. Sygietyńskiego, który ogłosił rozprawę o naturalizmie francuskim Współczesna powieść we Francji (1882-1884) i A. Dygasińskiego, który zainteresowaniem obejmuje środowisko chłopskie i wielkomiejskie (Zając, Na pańskim dworze). Uważane jest także, Iż przedmioty naturalizmu przeniknęły do twórczości B. Prusa i G. Zapolskiej. Z koncepcji naturalistycznych czerpali artysty epok późniejszych: S. Przybyszewski, W.S. Reymont, S. Żeromski, Z. Nałkowska. Naturalizm znalazł swą kontynuację w behawioryzmie. Por. przełom antypozytywistyczny, pozytywistów refleksje o poezji. AA BIBLIOGRAFIA: J. Kulczycka-Saloni: Poezja polska lat 1876-1902 a inspiracja Emila Zoli. Studia. Wrocław 1974; Problemy literatury polskiej okresu pozytywizmu. Red. E. Jankowski i J. Kulczycka-Saloni. Wrocław 1984