Definicja NARODOWA DEMOKRACJA

Co znaczy NARODOWA DEMOKRACJA: pol. kierunek polit. zw. także poprzez zwolenników obozem narodowym, a poprzez przeciwników "endecją". Początki jego sięgają utworzonej 1893 i mającej działać we wszystkich zaborach Ligi Narodowej. Kluczowymi ideologami n.d. byli Z. Balicki, J.L. Popławski, a zwł. R. Dmowski. Liga stała się ośrodkiem kierowniczym całej n.d. podejmując działania zarówno legalne, jak nielegalne i naprawdę decyzyjnym o aktywności powoływanych później stronnictw legalnych. N.d. uważała za główny postęp sił nar. we wszystkich warstwach narodu pol. Podejmowała akcje oświat., propagandowe pośród mieszczaństwa, robotników i chłopów. Dążąc do wzmocnienia pol. stanu średniego za groźnego przeciwnika uważała Żydów i propagowała hasło "kupuj u swoich". W 1897 Liga powołała w Królestwie Stronnictwo Demokr.-Narodowe, od 1905 działające na mocy prawa. W 1905 pod takąż nazwą utworzyła stronnictwo w Galicji, a w 1909 Polskie Stronnictwo Demokr. (potem Tow. Demokr.-Nar.) w zaborze prus. Liga już w pocz. XX w. podejmowała akcje polit. na różnych ziemiach pol., na przykład 1901 na Górnym Śląsku, gdzie wystąpiła przeciw niem. partii Centrum. Z inspiracji Ligi w 1905 powstał Nar. Związek Robotniczy. Już w pocz. XX w. n.d. uznała za gł. przeciwnika Niemcy i porzucając hasła niepodl. zaczęła opowiadać się za współpracą z Rosją. W rewolucji 1905 wystąpiła zdecydowanie przeciw socjalistom. W okresie I wojny świat. zajmowała stanowisko niechętne krajom centralnym, aczkolwiek jej zwolennicy w Prusach i Austrii starali się zachować postawę lojalną wobec tamtejszych rządów. Z jej inicjatywy powstał Kom. Narodowy Polski w Warszawie, później Komitet Narodowy Polski w Paryżu, wyraźnie opowiadające się po stronie ententy. W 1919 n.d. zaczęła występować pod nazwą Związku Ludowo-Narodowego. W późniejszych latach (1928) utworzyła Stronnictwo Narodowe. W okresie II wojny świat. wchodziło ono do koalicji tworzącej rząd Rzeczpospolitej na uchodźstwie